Poznaj dawne, a zapomnienie rośliny: portulaka warzywna!

Portulaka warzywna – smaki z dawnych lat.

Rozpoczynamy rygorystyczne diety, rozdajemy rodzinie napoczęte paczki ciasteczek i tabliczki czekolady, po czym z nową energią ruszamy na podbój lokalnego warzywniaka.

Wszystko to są bardzo chwalebne i godne podziwu założenia – problem polega jednak na tym, aby z biegiem czasu nie utracić zapału do eksperymentowania w kuchni, i nie znudzić się ciągłym chrupaniem sałaty… Dlaczego by więc nie spróbować czegoś nowego?

Drogocenny chwast.

Portulaka pospolita, zwana też warzywną (Portulaca oleracea L.), to jadalna krewniaczka jednorocznej rośliny często spotykanej w naszych ogrodach. O ile jednak portulaka wielkokwiatowa dobrze rzuca się w oczy ze względu na mocne, radosne kolory swoich kwiatów, o tyle jej jadalną odmianę można łatwo przegapić.

Kiełkujące sadzonki portulaki – w szklarni hydroponicznej są dobrze widoczne, ale na grządce można je łatwo pomylić z chwastami…

Pomimo niezaprzeczalnych wartości odżywczych, portulakę warzywną traktuje się w niektórych częściach świata jak pospolity chwast. Ma na to wpływ łatwość jej uprawy – rośnie praktycznie na każdym rodzaju gleby, w tym także na podłożu piaskowym, i łatwo się rozsiewa – połączony z niewiedzą, do czego może się nam portulaka przydać, oraz „z czym ją się je”.

Młode, kilku-kilkunastodniowe sadzonki portulaki powoli dążą do „opanowania” szklarni Green Farm.

Czego wypatrujemy?

Portulaka to roślina płożąca, o soczystych, mięsistych łodygach i liściach. Wyrasta z drobnych, niepozornych nasion, które nie zapowiadają ani znacznych rozmiarów osiąganych przez pędy, ani ich charakterystycznego, ożywczo-kwaskowego smaku. Co ciekawe, smak portulaki zmienia się w zależności od pory dnia, o jakiej przeprowadzano zbiory: rosnąca dziko w klimacie suchym i gorącym portulaka warzywna absorbuje nocą dwutlenek węgla i magazynuje go w liściach, przetwarzając go na kwas jabłkowy. Skutkuje to tym, że pędy rośliny zbierane o poranku będą miały ostrzejszy i wyrazistszy smak niż te, które odcięto po południu, gdy kwas został już przetworzony na glukozę.

Tak wygląda przeciętny zbiór z jednej szklarenki Green Farm: zdarzały się także o wiele obfitsze! - See more at: http://miejski-ogrodnik.chost.pl/zdrowego-nowego-roku/#sthash.QmR3xZli.dpuf

…a tak wygląda przeciętny zbiór z jednej szklarenki Green Farm: zdarzały się także o wiele obfitsze!

Portulaka warzywna – skąd do nas przyszła.

Portulaka wywodzi się z rejonów Grecji (do dziś stanowi ważny składnik kuchni kreteńskiej) oraz z Azji. Pierwsze wzmianki o portulace – traktowanej przede wszystkim jako roślina lecznicza – można znaleźć już u Pliniusza Starszego, który zalecał noszenie pędów tej rośliny jako amuletu. Starożytni Egipcjanie sporządzali z portulaki lecznicze napary; tradycyjna medycyna chińska również czerpała garściami z wartości odżywczych tej rośliny, stosując ją jako środek wspomagający trawienie, leczący biegunki i krwawienia jelitowe, a także łagodzący skutki hemoroidów i krwawienia postpartum. Kataplazmy i okłady z portulaki wykorzystywane są również do leczenia pleśniawek, a także przykładane na ukąszenia węży i użądlenia owadów, wykazując wysokie właściwości wspomagające gojenie. Współcześnie portulaka polecana jest również chorym na cukrzycę. Jedynymi poważnymi przeciwwskazaniami przed jej spożywaniem są: okres ciąży, oraz tzw. syndrom „leniwego jelita”.

Mięsiste, purpurowe łodygi portulaki zawierają cenne witaminy i składniki mineralne.

Z czym to się je?

Do spożycia nadają się wszystkie „nadziemne” części portulaki: liście można przygotowywać podobnie jak szpinak, łodygi – jak szparagi, natomiast kwiaty stanowią świetny zamiennik kaparów. Portulakę można jeść zarówno w postaci surowej – w sałatkach – jak i w charakterze dodatku do sosów i potrawek (jak robią to do dziś mieszkańcy greckich wysp). Jej mięsiste łodygi zawierają pożywny, nieco kleisty sok, który po podgrzaniu zagęści przygotowywaną potrawę.

Tylko z pozoru wyglądające niepozornie pędy portulaki to istna bomba witaminowa: oprócz witaminy A i C zawierają szereg cennych minerałów i mikroelementów (żelazo, wapń, sód, potas i magnez) – a także antyoksydanty i kwasy omega 3 w imponującej ilości 0,2 – 0,38 g na 100 g masy. Dla porównania: to 2-4 razy więcej, niż w 100 g dorsza, i prawie tyle samo, co w identycznej ilości halibuta! To największa ilość kwasów omega 3, jaką można znaleźć w warzywach liściastych.

Portulakę uprawianą w mini-szklarni Green Farm można zbierać już po 3-4 tygodniach - See more at: http://miejski-ogrodnik.chost.pl/zdrowego-nowego-roku/#sthash.QmR3xZli.dpuf

Portulakę uprawianą w mini-szklarni Green Farm można zbierać już po 3-4 tygodniach: taka ilość wystarczy do przygotowania kilku sycących porcji ciepłej potrawki lub słoiczków warzywnej pasty.

Portulaka rośnie szybko i nie wymaga skomplikowanych zabiegów w rodzaju nawożenia, obfitego podlewania itp. W naszej uprawie hydroponicznej staramy się zawsze mieć pod ręką kilka sadzonek: oprócz opisanych już wartości odżywczych są, najzwyczajniej w świecie, przepyszne, i znakomicie podkreślą charakter każdej potrawy: szczególnie zapiekanek z mięsem drobiowym oraz wegetariańskich dań kuchni śródziemnomorskiej. Spożywanie portulaki polecamy osobom na diecie paleo, wegetarianom oraz weganom, poszukującym alternatyw odżywczych dla produktów pochodzenia zwierzęcego.

Pożywna i sycąca potrawka z warzyw i grzybów zyskuje dodatkowe wartości odżywcze dzięki dodaniu portulaki.

Nasiona portulaki można bez problemu nabyć w Polsce: serdecznie zachęcamy do rozpoczęcia własnej uprawy (najlepiej z użyciem mini-szklarni Green Farm…) i zaprzyjaźnienia się z tym niedocenianym warzywem.

Smacznego! 🙂