Hydroponika – przewodnik dla początkujących – w pytaniach i odpowiedziach.
Hydroponika – to bezglebowa uprawa roślin. Ale, czy to w ogóle jest możliwe? Pytanie podstawowe:
Czy ziemia jest potrzebna roślinom?
Nasze doświadczenie życiowe podpowiadam nam, że TAK. Przecież sami widzimy, że rośliny rosną w ziemi. Tak ma być i już, w końcu potwierdzają to nasze własne oczy. Tymczasem ów wzrost roślin odbywa się dzięki fotosyntezie, jaka zachodzi w liściach (wszystko przez ten chlorofil…). Podczas owej fotosyntezy z dwutlenku węgla i wody powstaje glukoza oraz tlen. Acha! No jeszcze niezbędny jest jeden bardzo ważny czynnik: promieniowanie słoneczne.
W uproszczeniu reakcja wygląda tak:
6CO₂ + 6H₂O →C₆H₁₂O₆ + 6O₂
Czy widzicie tutaj jakiś składnik gleby?
No właśnie! Światło ze słońca, dwutlenek węgla z powietrza, a woda głównie z opadów atmosferycznych i złóż gruntowych. I jedynie tutaj możemy odnaleźć glebę, bo to zwykle między jej drobinami zawieszone są cząsteczki wody.
Oczywiście to w uproszeniu, gdyż do zdrowego wzrostu roślin niezbędne są także substancje odżywcze, jak: azot, fosfor, potas i mikroelementy. Te substancje, roślina pobiera w postaci soli rozpuszczonych w wodzie. Gdybyśmy byli w stanie zobaczyć pojedyncze cząsteczki, to zaobserwowalibyśmy jak woda z rozpuszczonymi w niej solami mineralnymi otacza mineralne i organiczne drobinki gleby.
Ale gdybyśmy całkiem pozbyli się tych elementów ziemi, a korzenie roślin zanurzyli w wodnym roztworze soli mineralnych…
…to nasza roślina rosłaby równie dobrze, a z dużym prawdopodobieństwem nawet lepiej. I tym sposobem właśnie doszliśmy do fundamentalnej cechy hydroponiki – czyli uprawy wodnej. W praktyce pojęcie hydroponiki rozszerza się też na wszelkie uprawy, w których nie wykorzystujemy gleby, czyli tzw. uprawy bezglebowe.
Hydroponika – jak to działa?
Zasadą hydroponiki jest takie dobranie warunków uprawy, aby korzenie roślin miały bezpośredni dostęp do wodnego roztworu substancji odżywczych. Oczywiście nie zapominajmy, że roztwór ten powinien być napowietrzany, bo korzenie też „oddychają”.
Rośliny mogą po prostu być zanurzone w napowietrzanej wodzie, tak jak to się odbywa w szklarni Green Farm. Ale można także wykorzystywać dowolne podłoża, tzw. podłoża inertne (np. keramzyt, wełna kamienna), których celem jest mechaniczne zamocowanie wzrastającej rośliny. Pamiętajmy jednak, że wówczas musimy dbać o utrzymanie w tym podłożu wysokiego poziomu wilgotności.
Dlaczego hydroponika tak dobrze działa?
Odpowiedź jest prosta: jeżeli roślinom dajesz dokładnie to – czego potrzebują, wtedy – kiedy potrzebują i w takich ilościach – jak jest im to niezbędne, to roślina będzie rozrastała się tak obficie, jak tylko jest to genetycznie możliwe. Czyli w pełni wykorzysta swój potencjał genetyczny i rozwinie się we wspaniałego osobnika. A w uprawie hydroponicznej jest właśnie bardzo łatwo zapewnić roślinom te idealne warunki. No cóż, w glebie jest to o wiele, o wiele trudniejsze. Natura przecież bywa kapryśna i nieprzewidywalna…
Jak odżywiana jest roślina w hydroponice?
W hydroponice rośliny czerpią substancje odżywcze z pożywki wodnej, w której cały czas zanurzone są ich korzenie. Skład tej pożywki można bardzo precyzyjnie dopasować do wymagań danego gatunku. Co więcej, substancje odżywcze występują tam w formie drobnocząsteczkowej, rozpuszczalnej w wodzie. Dlatego są łatwo dostępne roślinom, dzięki temu korzenie pobierają je praktycznie bez żadnego wysiłku. Jeśli wyjmiemy roślinę z pojemnika uprawowego, to widzimy, że ma białe, mniej lub bardziej gęste, dość krótkie korzenie. Porównajmy, jak wygląda to w glebie: często przy pieleniu grządki usuwamy długie, długie, bardzo dłuuugie i cienkie korzenie roślin. Zwykle są one wielokrotnie dłuższe od części nadziemnej.
Dlaczego rośliny rosnące w ziemi mają długi, rozrośnięty system korzeniowy?
Nie dzieje się to bez powodu: w glebie roślina musi aktywnie „poszukiwać” wody i substancji odżywczych. Często tę niezbędną jej wodę znajduje dopiero na dużej głębokości. Dlatego te korzenie muszą rosnąć w dół i na boki, przeciskać się pomiędzy drobinami skał, aby wygrać ten wyścig o wodę. A potem jeszcze musi transportować ją do góry, do liści, gdyż dopiero tam zachodzi fotosynteza. Czy wyobrażasz sobie, jaka to jest tytaniczna praca dla małej rośliny? Skoro tyle energii musi przeznaczyć najpierw na dotarcie do wody, a potem na jej transport „do góry” wbrew sile ciążenia? Jak ogromny to musi być wysiłek, nawet dla tych roślin, które według nas rosną na organicznej, obfitej w substancje odżywcze glebie. A co dopiero, jeśli gleba nie jest aż tak żyzna i na dodatek często nawet wody brakuje…
Dlaczego rośliny w hydroponice lepiej rosną?
Co najważniejsze – jeśli nie używamy chemicznych środków ochrony roślin – a to jest możliwe właśnie w hydroponice – to mamy pewność, że jemy ZDROWE WARZYWA.
A teraz odwróćmy sytuację i wyobraź sobie, że ta gigantyczna energia, jaką włożyła roślina na wzrost korzeni, jest wykorzystywana na rozwój części jadalnych, na obfitość liści, na dorodność owoców… Jeszcze masz wątpliwości?
Jeżeli zrobilibyśmy eksperyment i jednocześnie uprawiali dwie genetycznie identyczne rośliny (klony), w takich samych warunkach oświetlenia, dostarczając im sumarycznie identyczną ilość substancji odżywczych. Ale w jednym przypadku były one łatwo dostępne w roztworze hydroponicznym, a w drugim rozproszone w tzw. kompleksie sorpcyjnym gleby, czyli po prostu w cząstkach mineralnych i organicznych gleby. To niemal natychmiast byłyby zauważalne różnice w ich rozwoju, oczywiście na korzyść uprawy hydroponicznej.
A to jeszcze nie wszystko! Szybszy wzrost roślin to zaledwie jeden z powodów, dla których hydroponika staje się coraz bardziej preferowaną formą uprawy.
Hydroponika – w czym rosną rośliny?
No właśnie, jeśli nie w ziemi, to w czym? Przecież coś musi stabilizować naszą roślinę. Otóż najlepszym rozwiązaniem dla upraw hydroponicznych są tak zwane „podłoża inertne”.
Inertny – czyli bierny, obojętny – i taka też jest jego rola: podłoże to pozbawione jest składników mineralnych, a jedynie pasywnie pozwala przerastać korzeniom i utrzymuje roślinę w miejscu.
Podłożem do hydroponiki może nim być dowolna, obojętna chemicznie substancja, w której łatwo rozwijają się korzenie. Wykorzystywana jest m. in. wełna mineralna, włókno kokosowe, perlit, wermikulit, a w Green Farmie nawet gąbeczki i zwykła wata apteczna. Łatwiej być nie może. Co ważne, takie podłoże nie sprzyja rozwojowi patogenów glebowych. Kolejna zaleta hydroponiki…
Czym „żywią się” rośliny w hydroponice?
W uprawach tradycyjnych sprawa jest oczywista – rośliny wchłaniają składniki z gleby. Niestety korzenie mają to do siebie, że wchłaniają wszystko, co jest im dostępne. Dlatego nie powinniśmy uprawiać roślin jadalnych w glebach zanieczyszczonych np. metalami ciężkimi. Ale to już jest materiał na całkiem inny wpis.
W hydroponice zaś wszystkie substancje odżywcze pochodzą z wodnego roztworu, który omywa korzenie. Po prostu dodajemy do wody nawóz i… gotowe! Dlatego bardzo łatwo jest mieć pod kontrolą dosłownie wszystko, co wchłania roślina. Możemy dostarczać dokładnie to, potrzeba i w takiej ilości (nie mniejszej i nie większej) – dokładnie jak potrzeba. A wiadomo: zdrowe na wejściu, to i zdrowe na wyjściu.
Hydroponika – jak łatwo stać się badaczem przyrody?
Ponieważ w hydroponice to my decydujemy, jakie substancje odżywcze podajemy roślinom, to prosto możemy modelować dosłownie wszystkie składniki pożywki, dopasowywać stężenie pojedynczych pierwiastków. Dzięki temu można prowadzić ciekawe eksperymenty, jak nadmiar bądź niedobór danego składnika wpływa na wzrost i rozwój roślin, jak wpływa na ich smak, aromat, wygląd. No cóż, kto wie, może nagroda Nobla pojawi się w zasięgu ręki… I samych takich sukcesów uprawowo-naukowych sobie i Tobie życzę mój uważny Czytelniku.
A teraz bonus dla najpilniejszych czytelników: poniżej jest skrót prowadzący do sklepu, w którym możesz zakupić szklarnie Green Farm po znacznie obniżonej cenie – 700 zł. Dodatkowo, nie zapłacisz za dostawę kurierską, jeśli wpiszesz hasło: „VIP-dostawa”. To co, spróbujesz swoich sił”
Tajniki nawożenia roślin w hydroponice, poznasz w kolejnym wpisie. Podzielę się z Tobą, przetestowanym przeze mnie, najłatwiejszym sposobem nawożenia i gwarantuję, że okaże się prostszy niż myślisz. To do następnego razu!
A tymczasem zapraszam też do lektury innych wpisów:
7 praktycznych porad, jak rozpocząć domowe uprawy warzyw i ziół.
Dowiedz się, jak samodzielnie zrobić rozsady warzyw i ziół.
O naszych doświadczeniach z doborem stężenia nawozu dającego gwarancję zdrowych warzyw.
Poznaj też rośliny wybrane do domowej uprawy hydroponicznej:
Portulaka pospolita – powróćmy do dawnych, zapomnianych warzyw.
Jak dobieraliśmy warunki uprawy kapusty pak choi.
…i co nam z tego ostatecznie wyszło.
Bazylia sałatowa – i nie tylko – niemal wszystko o tym aromatycznym ziele.
Myślisz, że znasz amarantus? A wiesz, jak smakują jego liście?
